“Дәресемдә математикага да урын бар”

– Моңа кадәр шәһәр мәктәбе укучылары арасында, татар теленнән өй эшен эшләргә булышуны сорап, күршегә йөрү­че­ләр дә булды. Әгәр урыс телле балаларга өй эш­ләре бөтенләй бирелмәсә яки катлаулы булмаса, бәлкем, мәктәпләрдә татар теле буенча бәхәсләр тумаган да булыр иде. Сез ничек уйлыйсыз?

 
– Мәктәптә эшли башлавыма – 18 ел. Шушы еллар эчен­дә укучыларым өй эшен эшләргә күрше-күлән­нәргә керде дип әйтә алмыйм. Өй эшен беркайчан да күп итеп бирмим. Чөнки үземнең урыс төркемендә белем би­рүемне истән чыгармыйм. Әлбәттә, күршегә йөрү дө­рес түгел. Без дәрес­ләрдә ба­лаларны күбрәк сөй­лә­шергә өйрәтергә тырышабыз. Моның өчен төр­ле мавыктыргыч күнегүләр тәкъ­дим итәбез. Дәрестә кызыклы алымнар уйлап табам. Геометрик фигуралар, төс­ләр аша да телгә мәхәб­бәт уятам. Дәрестә математикага да урын бар дигән сүз бу. Моны баланың башын бутау дип уйламагыз! Бу – фәнара бәйләнеш, кире­сен­чә, системалы белем барлыкка килә. Чөнки укучы, киптергеч кебек, яңа мәгъ­лүматны кабул итәргә әзер. Начар билге куйган чаклар да була, ләкин аны төзәтергә беркайчан да соң түгел.

 
– 9 нчы сыйныф укучыларына татар теленнән мәҗбүри имтихан бир­де­рү кирәк идеме? Татар теле иреклегә калдырылгач, укучылар татар те­леннән сынауны сайламас дип борчылмыйсызмы?

– Хәзер инде үткәндә булган эшләр өчен үкенү кирәкмәс. 9 нчы сыйныф укучыларына татар телен­нән мәҗбүри имтихан бир­дерү беркайчан да булмады. Алар бары бердәм республика тесты тапшырды. Аның өчен журналга бары бер билге генә куелды. Һәм ул билге бернәрсәгә дә йогынты ясамады.

 Ул вакытта да укучыларны төрле мавыктыргыч кү­не­гүләр ярдәмендә тестка әзерләдек. Бәлкем, бирем­нәрне җиңелрәк төзергә кирәк булгандыр. Билгеле, бер система булмау авырлыклар тудыра. Мәсәлән, дәреслекләр белән тестлар арасында бәйләнешләр ки­рәк. Әле менә 20 укучым татар теленнән сынау тапшырырга җыена. Минем өчен зур сөенеч бу!

– Сез Мәскәүнең югары икътисад мәктәбен дә тә­мамлагансыз. Татар теле билгесезлектә калганда, укытучылар өметсезлек­тә янганда яхшырак эшкә күчү теләге тумадымы?

– Андый теләк тумады. Һаман да өмет белән яшим. Укытучы камилләшергә, яңадан-яңа ачышлар ясарга тиеш. Туган телемнең тирән­леген, байлыгын, газиз хал­кымның гореф-гадәтләрен, мирасын, мәдәниятен балаларга җиткерә алуым белән бәхетлемен.

– Бүген әдәби тел белән кешенең башын бутамыйк, татар телен җи­ңел генә өйрәтик, дип әй­түчеләр дә бар. Бу телнең фәкыйрьләнүенә китер­мәсме соң?

– Телнең фәкыйрьлә­нүе­нә китермәс, чөнки телне ти­рәнтен өйрәнүчеләр аз тү­гел. Урыс төркемендә укучылар дөрес җөмләләр бе­лән татарча үз фикер­ләрен җиткер­сә­ләр, мин бик шат булыр идем.

– Бүген укучыларга әдә­­би әсәр, китап укыту авырмы?

– Урыс төркемнәрендә эш­ләгәч, әдәбият укыту, әл­бәттә, җиңел түгел. Ләкин мин татар әдипләренең әсәрләрен урысча укысалар да каршы түгел. Хәзер инде китап уку проблемасы урыс әдәбиятына да кагыла.

– Киләсе елдан, дәүләт теле буларак, ике сәгать ирекле татар теле дәрес­ләре өстәлергә мөмкин. Моңа ничек карыйсыз?

– Ике сәгать сыйфатлы дәресләр укытсак та, әйбәт булыр. Татар телен оныттырмау, иң беренче чиратта, гаиләдән килә. Татар җанлы гаиләләр күбрәк булсын иде.

– Буш вакытларыгызда ниләр белән шөгыль­ләнәсез?

– Сәяхәт итәргә яратам. Безгә таныш булмаган ха­лык­ларның һәм милләт­ләрнең мәдәнияте белән танышу миңа бик ошый. Шундый чагыштырулар аша хал­кымның гореф-гадәтләре, бәйрәм­нә­ре миңа тагын да якынрак һәм кадерлерәк була бара. Күп илләрне үз күзләрем бе­лән күрү эчке дөньямны тагын да баета, укучылар белән аралашуга яңа төсмерләр өсти. Сәяхәт вакытында бик күп кызыклы урыннарны һәм һәр илнең үзенә генә хас милли колоритын фотосу­рәткә төшерү белән мавыгам. Бу шөгыль халкымның милли хәзи­нә­ләренә икенче күз­лектән карарга ярдәм итә. Башка милләт кешеләре белән танышу һәм аралашу эчке дөньябызны, карашыбызны бик нык үзгәртә.

– Бүгенге мәгариф сис­темасына нәрсә җитми?

– Бүгенге милли мәгариф системасына бердәмлек җитми дип уйлыйм. Ми­немчә, барлык китап авторлары, бергә җыелып, бер китап язсалар, бер нәтиҗәгә килсәләр, бик яхшы булыр иде. Күпләрегез килешер: укытучының хезмәт нәти­җәсе беркайчан шул ук мизгелдә күренми. Безнең эш нәтиҗәсе киләчәк өчен. Ул шуның белән кадерле!

http://vatantat.ru